Bạn thường lọc cổ phiếu theo những phương pháp nào? Bạn lọc cổ phiếu từ đồ thị kỹ thuật rồi đọc cơ bản, bạn đọc từ vĩ mô rồi chọn ra cổ phiếu tốt theo Top – Down hay bạn đi từ Bottom – Up bằng cách lọc ra những cổ phiếu tăng trưởng EPS so với cùng kỳ mỗi khi có báo cáo tài chính quý mới ra…
Có rất nhiều cách để lọc ra những cổ phiếu tốt nhưng ở đây mình chia sẻ một cách lọc cổ phiếu của mình. Đó là lọc những doanh nghiệp tốt thông qua biên lợi nhuận gộp.
Cụ Buffett cũng đã từng gợi ý: “Look for companies with high profit margins” (Hãy tìm kiếm những công ty có mức biên lợi nhuận gộp ấn tượng).
Nhưng lý do tại sao thì cụ lại không chia sẻ kỹ
Mình dùng cách này để đã tìm ra những siêu cổ phiếu trong giai đoạn trước như PNJ, PTB, SLS, MSH …
Và đương nhiên bây giờ vẫn đang dùng cách này để lọc những cơ hội đầu tư tiềm năng.
Tại sao là biên lợi nhuận gộp?
Biên gộp thể hiện 100 đồng doanh thu mà doanh nghiệp làm ra sẽ đem lại bao nhiêu đồng lợi nhuận gộp.
Và điều quan trọng lợi nhuận gộp chính là lợi nhuận đến từ core kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu chúng ta sử dụng biên LNTT hay Biên lợi nhuận ròng thì rất có thể khả năng sinh lời này sẽ bị làm méo mó bởi lợi nhuận tài chính hoặc lợi nhuận khác (thứ mà rất nhiều ban lãnh đạo doanh nghiệp rất giỏi trong việc xào nấu).
Lý do gì khiến mình dùng biên lợi nhuận gộp để quan sát lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp?
Nếu như nhìn vào công thức mình diễn giải ở bên dưới, rút gọn từ công thức biên gộp gốc ban đầu.
Dễ thấy rằng biên gộp chỉ phụ thuộc vào 2 yếu tố Giá bán và Giá thành.
Nếu một doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh với các doanh nghiệp khác. Các bạn dễ dàng biên gộp của doanh nghiệp đó vượt trội so với trung bình ngành.
Công thức trên khiến cho chúng ta dễ thấy biên gộp của doanh nghiệp được cải thiện khi:
1. Doanh nghiệp có thể tăng giá bán trong khi giá thành không đổi.
2. Doanh nghiệp giữ nguyên giá bán nhưng tối ưu về chi phí giá thành (Chi phí Khấu hao, Chi phí nguyên vật liệu, Chi phí nhân công)
3. Doanh nghiệp có thể tăng cả giá bán và giảm cả giá thành (Tuyệt vời)
Những case study thực tế trên sàn
1. Đó có thể đến từ việc doanh nghiệp đó là doanh nghiệp độc quyền trong một lĩnh vực hoặc có sản phẩm mới khiến họ có thể tăng giá bán mà Khách hàng vẫn phải mua sản phẩm của họ.
Ví dụ như biên gộp của NCT – Công ty Cổ phần Dịch vụ Hàng hóa Nội Bài luôn ở mức trên 40% (tức là 10 đồng doanh thu làm ra đã đem lại đến 4 đồng lợi nhuận core kinh doanh cho NCT – một cỗ máy kiếm tiền siêu hạng)
NCT độc quyền trong việc cung cấp các dịch vụ kho bãi tại cảng hàng không Nội Bài. Tất cả các hãng hàng không sử dụng dịch vụ kho bãi tại đây đều phải trả phí cho NCT mà không có sự lựa chọn nào khác.
NCT cũng hoàn toàn có quyền tăng giá bán mà các nhà sử dụng dịch vụ không thể vì tăng giá mà ngừng sử dụng dịch vụ của họ.
Mình cũng rất thích những cổ phiếu dạng này nhất là khi giá nó bị giảm sâu bởi một biến cố nhất thời nào đó.
ACV là một Ví dụ tương tự khi giá cổ phiếu rơi thẳng đứng xuống 45k/cổ phiếu khi dịch Covid bùng phát đầu 2020 và giờ đã hồi phục lên 84k/cổ phiếu.
Đây là những cổ phiếu ít bị ảnh hưởng nhất trong ngành hàng không và có khả năng hồi phục nhanh chóng khi ngành tạo đáy. Nguyên nhân vì những doanh nghiệp này có nhiều tiền mặt, ít vay nợ và độc quyền nên sẽ có sức bật tốt hơn những Doanh nghiệp vận tải hàng không như HVN hay VJC.
Một ví dụ khác mà mình thường dậy trong khóa Phân tích Cơ bản chuyên sâu Let Profit Run của mình đó là case PNJ. Đấy là những năm 2012-2013 khi mà PNJ bắt đầu thay đổi sản phẩm từ bán vàng miếng sang kinh doanh vàng trang sức.
Một sản phẩm có giá trị thẩm mỹ cao cần sự chế tác tỷ mỷ từ những thợ kim hoàn tài ba. Giá bán của những sản phẩm này cao hơn vàng miếng rất nhiều. Điều này giúp cho PNJ cải thiện được biên lợi nhuận gộp từ 4% năm 2011 lên xấp xỉ 20% như hiện nay. Tức là 10 đồng doanh thu làm ra nhưng đem lại nhiều lợi nhuận hơn.
2. Biên gộp cao hơn trung bình ngành cũng thể hiện rằng doanh nghiệp đó quản trị chi phí tốt hơn (nhất là ở những ngành không có lợi thế cạnh tranh về giá như hàng thiết yếu)
Mình tìm ra được Cổ phiếu MSH (May Sông Hồng) và có một mức sinh khá tốt từ cổ phiếu này cũng nhờ từ việc lọc qua chỉ tiêu Biên Gộp.
W. O’Neil sáng tạo ra phương pháp phân tích Cổ phiếu theo CANSLIM. TRong 7 chữ cái này có chữ L – Leader or Laggard (cổ phiếu dẫn đầu hay đội sổ).
Tức là ông chỉ tập trung vào 2-3 cổ phiếu đầu ngành mạnh nhất.
Nhưng với mình, mình lại thích những cổ phiếu tầm trung nhưng có hiệu suất sinh lời tương đương hoặc thậm chí hơn cả những cổ phiếu dẫn đầu. Vì thông thường những cổ phiếu này lại ít người chú ý đến và có mức định giá tương đối dễ chịu so với các cổ phiếu đầu ngành.
Quay lại MSH, đây là doanh nghiệp có quy mô đứng thứ 4 của ngành nhưng lại có biên gộp cao nhất ngành (19.7%) . Mình cũng đã tìm hiểu và thấy MSH cũng làm gia công FOB giống như những DN khác nhưng việc tối ưu về mặt chi phí sản xuất nhà xưởng giúp cho Biên gộp của MSH vượt trội ( hình dưới ). Tất nhiên MSH còn có nhiều lợi thế khác nữa về mặt định giá, trích lập dự phòng nhưng mình sẽ không tiện chia sẻ ở đây.
3. Biên gộp cao cũng thể hiện doanh nghiệp đó tối ưu về mặt quản lý chi phí và vẫn có thể tăng giá bán mà sản lượng không giảm - Doanh nghiệp tuyệt vời
Nhìn vào biên gộp của ngành thép dễ dàng nhận thấy biên gộp của HPG gấp vài lần những Doanh nghiệp đứng thứ 2 thứ 3 ngành như HSG hay NKG.
Đơn giản bởi HPG có lợi thế về quy mô và cực tối ưu chi phí.
HPG xây dựng những nhà máy cực lớn như nhà máy thép Kinh Môn – Hải Dương, nhà máy thép Dung Quất và sản xuất từ quặng, làm nhà máy điện riêng để tối ưu chi phí, xây dựng cảng nước sâu Dung Quất chỉ để phục vụ riêng HPG.
Điều này khiến cho định phí trên 1 đơn vị sản phẩm của HPG rất thấp và khiến cho HPG có một lợi thế cực lớn trên thị trường thép nội địa. Chả thế mà thị phần nội địa của HPG đã lên tới 37%.
Tuyệt vời hơn nữa đó là việc tối ưu về mặt chi phí nhưng HPG còn có thể tăng giá bán theo xu hướng tăng phi mã của giá thép thế giới. Điều này khiến biên lợi nhuận gộp của HPG cải thiện từ mức 17.8% (Qúy 2 năm 2020) lên đến mức 26.6% (Qúy 2 năm 2021) trong vòng 1 năm.
Còn các cổ đông của HPG thì cứ ăn no ngủ kỹ, đêm nằm cũng không ngậm được mồm.
4. Biên gộp giảm dần cũng có thể là một dấu hiệu của lợi thế cạnh tranh bị phá vỡ.
Nếu chúng ta quan sát một cổ phiếu có biên gộp đang có xu hướng giảm. Rất có thể doanh nghiệp đó đang bị cạnh tranh mạnh. Bởi khi gặp phải cạnh tranh gay gắt các doanh nghiệp có thể sẽ phải giảm giá bán để giữ vững thị phần. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận và tiềm năng tăng trưởng của cổ phiếu. Mà khi lợi nhuận sụt giảm chắc chắn giá cổ phiếu sẽ không thể ngược pha.
Ví dụ như SKG (Superdong Kiên Giang) trước đây xưng hùng xưng bá một thời với mức sinh lời rất ấn tượng. Công ty vận tải thủy này gần như độc quyền trong việc khai thác quãng đường từ Kiên Giang ra Phú Quốc và ngược lại. Biên lợi nhuận gộp có lúc lên đến xấp xỉ 70% vào năm 2016 khiến rất nhiều cổ đông của SKG sung sướng. Tuy nhiên ngay sau đó miếng bánh béo bở này đã bị các doanh nghiệp vận tải thủy khác nhòm ngó và tham gia cạnh tranh trực tiếp với SKG.
Động thái này khiến SKG phải giảm giá vé qua đó biên gộp hạ từ 68% (2016) về 21.8% (2020). Giá cổ phiếu cũng sụt từ đỉnh 42k về mốc xấp xỉ 8k năm 2020, Ban lãnh đạo cũng nhanh trí đăng ký bán ra lượng lớn cổ phiếu khi thấy doanh nghiệp mất lợi thế cạnh tranh.
Thế nên kinh nghiệm của mình là khi doanh nghiệp bị cạnh tranh mạnh bởi một đối thủ đáng gờm thì chúng ta cứ tạm thời lui quân. Đánh nhau không phải đầu cũng phải tai và cổ đông là người bị ảnh hưởng nhiều nhất. Khi nào hòa bình quay lại cũng không muộn.
Cám ơn bạn đã đọc đến đây bởi mình viết cũng khá dài. Nhưng đọc được đến những dòng này mình tin bạn cũng là người rất thích tìm tòi và học hỏi. Nếu thấy kinh nghiệm về lọc qua biên lợi nhuận gộp này có ích thì bạn có thể chia sẻ để nhiều người tiếp cận được nó.
